خبر قطعی شدن فعال شدن ماشه توسط مکرون اعلام شد !
رئیس‌جمهور فرانسه اعلام کرد که فرآیند فعال‌سازی مکانیزم ماشه (snapback) برای بازگرداندن تمام تحریم‌های پیشین علیه ایران اجرا خواهد شد . رسانه‌های فرانسوی و ایرانی پیامیه و مواضع رسمی پاریس را منتشر کردند و از تصمیم برای بازگرداندن کامل محدودیت‌های برجامی خبر دادند .
چارچوب حقوقی و فنی تحریم‌ها
• مکانیزم ماشه ابزاری پیش‌بینی‌شده در قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت برای بازگردانی خودکار تحریم‌ها است که متن و رویه‌های آن در سال‌های گذشته بارها مورد تفسیر و نزاع سیاسی قرار گرفته است .
• فعال شدن ماشه از منظر فنی به معنای اعلام بازگشت «تمام» تحریم‌های پیشینِ سازمان ملل است که طرف‌های اروپایی مدعی‌اند سازوکار حقوقی لازم برای آن مهیاست؛ اما تهران و متحدانش اجرای آن را غیرقانونی یا قابل تحدید خوانده‌اند و از نظر حقوق بین‌الملل اختلاف جدی وجود دارد .
پیامدهای اقتصادی داخلی و بین‌المللی
• بازگشت تحریم‌ها سریعاً تجارت خارجی ایران را تضعیف و دسترسی بانک‌ها و شرکت‌ها به بازارهای بین‌المللی و کانال‌های مالی را محدود خواهد کرد.
• بازار انرژی منطقه زیر فشار قرار گرفته، خریداران بین‌المللی احتمالا تجارت نفت و فرآورده‌ها را کاهش می‌دهند و قراردادهای سرمایه‌گذاری جدید متوقف می‌شود.
• نرخ ارز و تورم داخلی تحت تأثیر شتابان قرار می‌گیرد و هزینه واردات کالاهای اساسی و فرایندهای تولیدی بالا خواهد رفت؛ فشار بر طبقات آسیب‌پذیر اقتصادی افزایش می‌یابد.
پیامدهای سیاسی و راهبردی
• فعال شدن ماشه هزینه سیاسی برای دولت‌های اروپایی دارد و می‌تواند به تشدید تنش میان تهران و اروپا بیانجامد؛ تهران این اقدام را مداخله‌جویانه خوانده و از واکنش‌های تلافی‌جویانه و دیپلماتیک خبر داده است .
• در سطح منطقه‌ای، افزایش احتمال تخاصمات نیابتی و تشدید رقابت‌گری میان بازیگران منطقه‌ای در پی محدود شدن کانال‌های مالی و ورود بازیگران ثالث به بازتوزیع نفوذ مشاهده می‌شود .
• از منظر حقوقی و دیپلماتیک، اروپا با چالش اثبات مشروعیت حقوقی و سیاسی اقدام روبه‌رو است و اختلافات درباره تفسیر متن برجام و قطعنامه‌ها تشدید می‌شود؛ این اختلافات به راه‌های قضایی و دیپلماتیک طولانی ممکن است کشیده شود .
واکنش‌ها و سناریوهای محتمل
• ایران احتمالاً واکنش‌های چندلایه خواهد داشت: افزایش تعامل با شرکای غیرغربی، فعال‌سازی مجدد گزینه‌های هسته‌ای در سطح تولید مواد یا اجزا، و فشار دیپلماتیک برای شکستن اجماع علیه خود .
• بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی بسته به منافعشان یا همراهی خواهند کرد یا سعی می‌کنند کانال‌های کاهش تنش (میانجی‌گری، مکانیسم‌های تجاری جایگزین) برقرار سازند؛ برخی کشورها احتمالاً خرید نفت ایران را ادامه می‌دهند اما با تخفیف‌ها و واسطه‌ها، و برخی بازیگران مالی حاضر به تعامل نخواهند بود .
• سناریوی کم‌دامنه: اجرای تحریم‌ها با برخی معافیت‌ها یا تفسیرهای محدود از مکانیزم؛ سناریوی پردامنه: بازگشت کامل و سریع تحریم‌ها که تأثیرات اقتصادی و سیاسی سنگینی به دنبال خواهد داشت E.
توصیه‌های راهبردی گروه سيمورف
• فوری: تضمین تداوم واردات کالاهای اساسی از مسیرهای جایگزین و مدیریت ذخایر استراتژیک برای کاهش شوک‌های قیمتی در کوتاه‌مدت.
• میان‌مدت: تقویت پیوندهای بانکی و تجاری با بازارهای غیرغربی، تسریع قراردادهای نفتی به‌صورت پیش‌پرداخت یا با معافیت‌های عملیاتی، و طراحی مکانیزم‌های مالی جایگزین (مثلاً ارزهای محلی یا شبکه‌های تسویه مبتنی بر شرکای قابل اعتماد) .
• دیپلماتیک: استفاده از کانال‌های چندجانبه و میانجی‌گران منطقه‌ای برای کاهش تنش، همزمان پیگیری حقوقی و دیپلماتیک درباره مشروعیت ادعاها و حفظ فضای گفت‌وگو برای جلوگیری از تشدید بحران .
نتیجه‌گیری
تصمیم پاریس برای اعلام قطعی فعال شدن ماشه تحولی جدی در ساختار تحریم‌ها علیه ایران است که تبعات فوری اقتصادی و تبعات فنی-حقوقی و سیاسی بلندمدت به همراه دارد . پیامد نهایی بستگی خواهد داشت به شدت اجرای تحریم‌ها، واکنش‌های ایران و نقش بازیگران منطقه‌ای و جهانی در بافت سیاسی و بازارهای جایگزین . هرگونه گزینش سیاستی باید همزمان بعد اقتصادی را مدیریت و ظرفیت دیپلماتیک را برای کاهش تنش تقویت کند .